Een mooi woord: Kindbehartiger: de belangenbehartiger én vertolker van de stem van het kind bij scheidingen.
Marieke Lips van Kindbehartiger heeft dat woord bedacht, de rol ontwikkeld en is aan de weg aan het timmeren om de Kindbehartiger als volwaardige speler op te nemen, ook aan de voorkant van het juridisch speelveld.

Ik werk samen met of verwijs door naar Kindbehartigers bij de hulp aan kind en ouders bij scheidingen.
In veel gevallen, bijvoorbeeld bij de hulp aan kinderen die met vragen zitten of boos of verdrietig zijn kan ik als kindercoach hulp bieden. Ook als het gaat om de stem van het kind te laten horen bij het opstellen van een ouderschapsplan. Bij ingewikkelder zaken, als een kind bijvoorbeeld door de rechter gehoord gaat worden, of als ouders in een groot conflict terecht zijn gekomen of als er ouderverstoting dreigt, verwijs ik door naar een Kindbehartiger.

Wat kan ik doen voor kinderen in een scheidingssituatie?

Een casus uit mijn praktijk:

Twee jongens (7 en 9 jaar) werden door hun vader aangemeld voor hulp. De ouders waren niet getrouwd en hadden besloten uit elkaar te gaan. Dit ging met nogal wat problemen gepaard, dus daarom hebben beide ouders besloten om hulp te vragen aan mij als kindercoach om van de kinderen te horen wat hun wensen ten aanzien van een ouderschapsplan zijn.
Ze wilden graag dat hun kinderen aan een onafhankelijke derde hun wensen en behoeftes konden uiten, zonder daarbij (onbewust) door de ouders beïnvloed te worden.
Ook wilden ze dat ik met hun kinderen de zorgen, het verdriet en de boosheid en andere gevoelens omtrent de scheiding besprak of bespreekbaar zou maken.

Allereerst sprak ik met beide ouders. In dit geval hadden ouders gevraagd om een apart gesprek.
Zo konden beiden hun verhaal kwijt. Ik ben ingegaan op het verdriet en het verlies dat onder de situatie lag. In die gesprekken kwamen we tot de hulpvraag: de kinderen leren omgaan met de scheiding, hun gevoelens en vragen hieromtrent delen met mij en samen nagaan wat het beste voor hen is: hoe we samen met de ouders tot een goed ouderschapsplan kunnen komen.
Toen dat voor beide ouders duidelijk was (omdat ik aparte gesprekken voerde, heb ik schriftelijk de hulpvraag teruggekoppeld) heb ik een intake gedaan met met vader en zonen (ouders hadden aangegeven dat ze dat zo wilden) waarin de hulpvraag centraal stond en ging ik na of hun kinderen die hulpvraag begrepen en dezelfde hulpvraag hadden. Dat was in dit geval zo.

Ik ben toen met de kinderen gaan werken. In dit geval met de kinderen samen, maar als dat nodig is, werk ik met ze apart. We zijn het verhaal van de scheiding gaan tekenen en opschrijven. De kinderen konden met hun vragen bij mij terecht, ik ben ingegaan op de loyaliteit tegenover beide ouders en heb psycho-educatie gegeven: volwassenen zijn er om hun eigen conflicten op te lossen, als kind hoef je daarvoor geen zorg te dragen. Je mag van beide ouders evenveel houden, maar je mag ook boos en verdrietig zijn.
We hebben hun wensen en verlangens op een rijtje gezet: zij wilden bijvoorbeeld graag dat hun vader mee zou blijven gaan naar sport en dat hun moeder zou blijven helpen op school en dat ze één keer in de maand bij grootouders van moeders kant mochten logeren. Ook wilden ze niet met schoolspullen en kleren heen en weer sjouwen. Daar moesten hun ouders zorg voor dragen.

Dit en een heleboel andere dingen hebben we zorgvuldig genoteerd en heb ik later aan beide ouders (de kinderen hadden aangegeven dat ze niet bij dat gesprek wilden zijn) voorgelegd en met hen besproken. De ouders waren gelukkig in staat om samen te komen.
Het werd een fijn gesprek en ik had er veel vertrouwen in dat het hen zou lukken om hun kinderen veilig en gezond te laten opgroeien.

De laatste sessie met de kinderen heb ik benut om samen een taart te bakken als afsluiting van de coaching. Die taart gingen ze met z’n vieren lekker opeten.

Mindfulness kan goed helpen bij stress, angst en depressieve gevoelens.

Maar ook voor kinderen en jongeren die daar geen last van hebben, kan een paar minuten stilzitten en met aandacht naar je adem gaan heel prettig werken. Zo vertelde een van mijn coachkinderen dat het haar hielp om in de klas, als ze veel last van onrust had, even rustig naar haar buik te ademen en zich naar binnen te keren. Of zoals een jongere vertelde: “het helpt me als ik zenuwachtig ben tijdens een toets, om weer rustig te worden door een aantal keer heel diep adem te halen en me te concentreren op de beweging van mijn buik”.

Ik gebruik in mijn kindercoachpraktijk het boekje met CD “Stilzitten als een kikker” van Eline Snel.
Daarin staan niet alleen korte oefeningen (van 4-6 minuten) als aandacht voor de adem, maar ook pauzeknop: oefening in niet meteen reageren, of een veilig plekje: visualisatie en slaap lekker. Sommige kinderen worden heerlijk relaxt en gaperig, anderen ondergaan het en springen daarna op om gauw weer een spelletje te doen. Een jongetje vond het zonde van zijn tijd, want dat ging weer af van het praten, spelen, coachen en koken. Allemaal goed.

Voor de jongeren is het boek van David Dewulf aan te raden (ook met CD): Mindfulness voor jongeren. Oefeningen.
Met tips voor wat je kan doen als er een stressvolle gedachte zich aandient:

1. Wat is de gedachte?
2. Is deze gedachte een observatie of interpretatie?
3. Helpt deze gedachte mij om ongewenste gevoelens te voorkomen?
4. Helpt deze gedachte mij om conflicten met anderen te voorkomen?
5. Helpt deze gedachte mij om mijn doelen te realiseren?

Of om op moeilijke momenten aan een berg te denken: waar staat die voor? Stevigheid, stabiliteit, kracht? De berg kan je helpen om een verbinding aan te brengen met die kwaliteiten in jezelf. Hij staat ook voor de moed om iets aan te pakken en om nee te zeggen als het nodig is. De hemel boven de berg staat voor de acceptatie van de onveranderbaarheid van sommige dingen en ja te zeggen tegen alles wat is.

Om de dag goed te beginnen is het voor veel kinderen en jongeren prettig om na het wakker worden even te blijven liggen en in gedachten het hele lichaam langs te gaan (bij mindfulness noemen ze dat een bodyscan: met vriendelijke aandacht je lichaam te scannen). Het komt erop neer dat je elk lichaamsdeel in gedachten langs loopt en probeert te voelen. Het kan je helpen om ontspannen en met minder stress en spanning aan de dag te beginnen. Een van mijn coachkinderen deed dat om van zijn buikpijn (die met spanning te maken had) af te komen, of in ieder geval te accepteren. Een ander om met wat meer zin in school op te staan. Je kan het ook doen ‘s avonds voor je gaat slapen natuurlijk!

Maar het is niet alleen aandacht geven aan je adem, of lichaam, maar ook met aandacht een appelzwaan maken bijvoorbeeld. Kan ook lekker zijn en nòg lekkerder om hem daarna op te eten!

Was de appel. Snijd met een scherp mesje van een zijkant een flinke plak af. Dit stuk wordt later gebruikt voor de hals en kop van de zwaan. Leg de appel op de afgesneden kant neer. Snijd links en rechts van het midden een kleine v-vormige wig uit de appel. Pas op dat je niet te ver doorsnijdt!

Geef links en rechts van de wig weer een insnijding evenwijdig aan de wig. Deze insnijdingen komen elkaar onder de wig tegen, waardoor een appelschijf in de vorm van een V uitgesneden wordt. Doe dat nog een keer totdat je bij het klokhuis bent.
De vleugels van de zwaan maak je zo: leg de uitgesneden wiggen in elkaar en schuif elk stukje iets verder naar achter dan het vorige. Snijd uit de achtergehouden appelplak de hals en kop van de zwaan: leg de plak plat neer en snijd uit het midden een reep. Leg de reep op zijn kant, snijd er een halve maan uit en je zwanenhals-met-kop is klaar.
Snijd voorzichtig een gat (waar de hals in moet passen) aan een van de kanten van de appel. Duw de hals vast. Leg dan de vleugels in de wiggen van de romp van de zwaan. 

Succes! En heb je hulp nodig (…ook met de appelzwaan…) laat je coachen door mij!

In mijn praktijk als kinder- en jongerencoach krijg ik regelmatig kinderen en jongeren die met de dood te maken hebben. Als er rouw is door de dood van een van de ouders, grootouders of van een broertje of zusje.

Belangrijk is dan dat er in de coaching een plaats komt voor de overledene: ik ken de naam, vraag een foto mee te nemen, en we praten over hoe hij of zij gestorven is. Soms blijft het daarbij en soms wordt het verwerken van het verlies onderdeel van de coaching.

Annet Wijers, rouwtherapeute, bracht me op het idee om bij rouw een rups te gebruiken.

Ronny de Rups; zijn lijf is opgebouwd uit verschillende segmenten: hard, zacht, prikkelig, glad, ruw. En nadat hij zich heeft ontpopt, wordt hij een prachtige vlinder. Ronny de rups als metafoor voor het leven van het kind: de ene dag is een “harde” dag, en de volgende “zacht”. De ene dag mis je de overledene, de andere dag kan je je vrolijk voelen en ben je met andere dingen bezig. In het begin zullen de dagen, weken en de gevoelens misschien hevig op en neer gaan, of naar binnen gericht zijn, na verloop van tijd kan het kind zonder angst of hevig verdriet denken aan de geliefde overledene. Dan kan het kind zich weer naar buiten richten en uiteindelijk uitvliegen als prachtige vlinder.

Een mooi verhaal dat er bij past is PIJN van Toon Tellegen uit het boek Misschien wisten zij alles.

Hoe maakte ik de rups?

Ik nam lapjes van 26 bij 8 cm Verschillend van kleur en van structuur en zachtheid.

Die naaide ik aan elkaar en daarna alles in de lengte aan elkaar. Die vulde ik met fiberfill.

Tussen de verschillende segmenten naaide ik bandjes in verschillende kleuren.

En knipte een groene lap voor de kop van 21 cm doorsnee.

Die vulde ik met fiberfill en naaide er voor de ogen twee rondjes over elkaar op en borduurde er een mond op.

En twee groene voelsprieten.

Een een knopje voor de staart.

Nadat ik kop en voelsprieten aan elkaar heb genaaid, naaide ik de kop en het staartje op het lijf. Klaar is Ronny de rups!